भारतातील व्यवसाय नोंदणीचे प्रकार आणि आवश्यक कागदपत्रे (Which Documents Required Starting a Business in India , Maharashtra)

भारतामध्ये, व्यवसायाची नोंदणी विविध प्रकारांत करता येते, हे व्यवसायाच्या आकार, स्वरूप, आणि उद्देशावर अवलंबून असते. खाली प्रमुख प्रकार आणि त्यासाठी आवश्यक असलेल्या कागदपत्रांची माहिती दिली आहे:

1. एकमालक व्यवसाय (Which Documents Required for Business Sole Proprietorship)

• वर्णन: एका व्यक्तीने मालकी हक्क असलेला व्यवसाय.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • मालकाचा पॅन कार्ड.
  • आधार कार्ड किंवा इतर ओळखपत्र.
  • पत्त्याचा पुरावा (वीज बिल, भाडेकरार, इ.).
  • व्यवसायाच्या नावाने बँक खाते.
  • जीएसटी नोंदणी (लागू असल्यास).
  • दुकान आणि आस्थापना कायद्याचा परवाना (राज्यानुसार आवश्यक).

2. भागीदारी संस्था (Which Documents Required for Business Partnership Firm)

• वर्णन: दोन किंवा अधिक भागीदारांच्या करारावर आधारित व्यवसाय.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • भागीदारी करार (स्टॅम्प केलेला आणि नोटरीकृत).
  • फर्मसाठी पॅन कार्ड.
  • फर्मच्या पत्त्याचा पुरावा (वीज बिल, भाडेकरार, इ.).
  • भागीदारांचे ओळख आणि पत्ता पुरावा.
  • जीएसटी नोंदणी (लागू असल्यास).

3. मर्यादित दायित्व भागीदारी (Which Documents Required for Business LLP in India)

• वर्णन: भागीदारी आणि कंपनीचे गुणधर्म एकत्र असलेली रचना.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • सर्व भागीदारांचे पॅन कार्ड.
  • भागीदारांचे पत्ता पुरावा (आधार, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र).
  • नोंदणीकृत कार्यालयाचा पुरावा (वीज बिल, भाडेकरार, इ.).
  • एलएलपी करार.
  • डिजिटल स्वाक्षरी प्रमाणपत्रे (DSC).
  • संचालक ओळख क्रमांक (DIN).

4. खाजगी मर्यादित कंपनी (Which Documents Required for Business Registation Private Limited Company)

• वर्णन: मर्यादित दायित्व असलेली कंपनी, जिथे शेअर्सचे हस्तांतरण मर्यादित असते.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • सर्व संचालकांचे पॅन कार्ड आणि पत्ता पुरावा.
  • संचालकांचे पासपोर्ट आकाराचे फोटो.
  • नोंदणीकृत कार्यालयाचा पुरावा (वीज बिल, भाडेकरार, इ.).
  • डीएससी आणि डीआयएन.
  • मेमोरँडम ऑफ असोसिएशन (MoA).
  • आर्टिकल्स ऑफ असोसिएशन (AoA).

5. सार्वजनिक मर्यादित कंपनी (Public Limited Company)

• वर्णन: अशी कंपनी जी शेअर्स सार्वजनिकपणे वितरित करू शकते.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • खाजगी मर्यादित कंपनीसाठी आवश्यक कागदपत्रे, तसेच सार्वजनिक शेअर वितरण आणि नियामक अनुपालनासाठी अतिरिक्त आवश्यकता.

6. एक व्यक्ती कंपनी (One Person Company - OPC)

• वर्णन: खाजगी मर्यादित कंपनीप्रमाणे, पण एका व्यक्तीच्या मालकीची.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • संचालक/शेअरधारकाचा पॅन कार्ड आणि पत्ता पुरावा.
  • पासपोर्ट आकाराचा फोटो.
  • नोंदणीकृत कार्यालयाचा पुरावा.
  • डीएससी आणि डीआयएन.
  • MoA आणि AoA.

7. सेक्शन 8 कंपनी

• वर्णन: कला, विज्ञान, परोपकार इत्यादींच्या प्रोत्साहनासाठी स्थापन केलेली नफा न मिळवणारी संस्था.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • संचालक आणि शेअरधारकांचे ओळख आणि पत्ता पुरावा.
  • नोंदणीकृत कार्यालयाचा पुरावा.
  • MoA आणि AoA.
  • डीएससी आणि डीआयएन.
  • एनजीओसाठी आयकर विवरण (लागू असल्यास).

8. सार्वजनिक क्षेत्र उपक्रम (PSU)

• वर्णन: सरकारच्या मालकीची संस्था, सामान्यतः विशिष्ट कायद्यांतर्गत स्थापन केली जाते.
• आवश्यक कागदपत्रे:
  • पीएसयू संबंधित कायद्यानुसार.

सर्व प्रकारांसाठी सामान्य कागदपत्रे

• व्यक्ती किंवा संस्थेचा पॅन कार्ड.
• ओळख आणि पत्ता पुरावा (आधार, पासपोर्ट, इ.).
• व्यवसाय पत्त्याचा पुरावा (भाडेकरार, वीज बिल).
• जीएसटी नोंदणी (व्यवसायाचा उलाढाल ₹20/40 लाखांपेक्षा जास्त असल्यास किंवा विशिष्ट परिस्थिती लागू असल्यास).
• राज्यस्तरीय परवाने (उदा. अन्न व्यवसायासाठी एफएसएसएआय, एमएसएमई नोंदणी)

भारतात GST नोंदणीसाठी आवश्यक कागदपत्रे

जीएसटी (वस्तू आणि सेवा कर) नोंदणीसाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक असतात. व्यवसायाच्या प्रकारानुसार ही यादी थोडीफार बदलू शकते:

1. व्यक्तिगत नोंदणीसाठी (Individual/Proprietorship):

• पॅन कार्ड (व्यक्तीचे).
• आधार कार्ड.
• फोटो (पासपोर्ट आकाराचा).
• व्यवसायाचा पत्ता पुरावा (वीज बिल, पाणी बिल किंवा भाडे करार).
• व्यवसायाचे बँक खात्याचा पुरावा (बँक स्टेटमेंट, पासबुकची पहिली पानाची प्रत).
• डिजिटल स्वाक्षरी (जर आवश्यक असेल).

भारतात पॅन (PAN  Which Documents Required for Business PAN Card) नोंदणीसाठी आवश्यक कागदपत्रे

पॅन कार्ड (Permanent Account Number) नोंदणीसाठी लागणारी कागदपत्रे अर्जदाराच्या प्रकारावर अवलंबून असतात. खाली सर्वसाधारणपणे लागणारी कागदपत्रे दिली आहेत:

1. व्यक्ती (Individual) साठी:

• ओळख पुरावा (Identity Proof):

  • आधार कार्ड.
  • पासपोर्ट.
  • मतदार ओळखपत्र.
  • ड्रायव्हिंग लायसन्स.

• पत्ता पुरावा (Address Proof):

  • आधार कार्ड.
  • पाणी बिल/वीज बिल (अलीकडील).
  • टेलिफोन बिल.
  • बँकेचे स्टेटमेंट/पासबुक (व्यवहारांसह).

• जन्मतारीख पुरावा (Date of Birth Proof):

  • जन्म प्रमाणपत्र.
  • शाळा सोडल्याचा दाखला.
  • पासपोर्ट.
  • मॅट्रिक सर्टिफिकेट.

2. कंपनी/संस्था साठी:

• कंपनीच्या नोंदणीचा पुरावा:
  • कंपनी नोंदणी प्रमाणपत्र (Certificate of Incorporation).
• पत्ता पुरावा:
  • नोंदणीकृत कार्यालयाचा पुरावा (भाडे करार, वीज बिल, NOC).

• आयडेंटिफिकेशन डिटेल्स ऑफ डायरेक्टर्स:
  • सर्व संचालकांचे पॅन कार्ड.

• अर्जदाराने 49A (भारतीय नागरिकांसाठी) किंवा 49AA (विदेशी नागरिकांसाठी) फॉर्म भरावा लागतो.
• सर्व कागदपत्रांच्या स्वाक्षरीत प्रती (सेल्फ-अटेस्टेड) आवश्यक आहेत.
• अर्जदाराचा ईमेल आयडी आणि मोबाइल नंबर प्रदान करणे अनिवार्य आहे.

भारतात व्यवसाय आधार कार्ड (उद्योग आधार) नोंदणीसाठी आवश्यक कागदपत्रे ( which documents required for udyam registration Business Aadhar Card)

व्यवसाय आधार कार्ड, ज्याला उद्योग आधार नोंदणी असेही म्हणतात,

सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग (MSME) नोंदणीसाठी आवश्यक आहे.

हे ऑनलाईन नोंदणीसाठी सहज उपलब्ध असून व्यवसायासाठी आधार कार्ड मिळवण्यासाठी खालील कागदपत्रे लागतात:

1. मालक/व्यक्तीशी संबंधित कागदपत्रे:

• आधार कार्ड (व्यवसाय मालकाचे किंवा अधिकृत व्यक्तीचे).
• पॅन कार्ड.
• ओळखपत्र (आधार, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र, किंवा ड्रायव्हिंग लायसन्स).
• मोबाइल नंबर (आधारशी लिंक केलेला).
• ईमेल आयडी.

2. व्यवसायाशी संबंधित कागदपत्रे:

• व्यवसायाचे नाव आणि नोंदणी क्रमांक (जर व्यवसाय नोंदणीकृत असेल तर).
• व्यवसायाचा पत्ता (वीज बिल, पाणी बिल, भाडे करार, किंवा मालकाची परवानगी असलेले NOC).
• व्यवसायाचा प्रकार (उदा. सेवा आधारित, उत्पादन आधारित).
• बँक खात्याचा पुरावा (बँक स्टेटमेंट किंवा कॅन्सल चेक).
• व्यवसायाचा उलाढाल आणि गुंतवणूक यासंबंधी माहिती.

3. अन्य तपशील:

• उद्योगाची श्रेणी (सूक्ष्म, लघु, किंवा मध्यम उद्योग).
• जीएसटी नंबर (जर लागू असेल).
• राष्ट्रीय औद्योगिक वर्गीकरण (NIC) कोड – व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार.
• कर्मचारी संख्या (जर व्यवसायात कामगार असतील).